De banaan: een van de meest geliefde fruitsoorten in Nederland. Gemiddeld eten Nederlanders ruim 20 gram banaan per dag. Dat betekent dat er jaarlijks zo’n 2 miljard stuks over de toonbank gaan. Maar hoe duurzaam (of juist niet) is zo’n banaan nou eigenlijk? Wij gingen op onderzoek uit en zochten een antwoord op de vraag: wat is de klimaatafdruk van een banaan?
Bananenproductie en milieu impact
Bananen zijn één van de meest verbouwde gewassen ter wereld. Elk jaar groeit er aan 67 miljoen ton bananen in tropische landen die rondom de evenaar liggen zoals sommige delen van India, Ecuador, Costa Rica, Panama, Honduras, Colombia, Guatemala en de Filipijnen. De productie van de banaan is daarmee van groot belang voor de wereldwijde economie. Helaas is de productie van bananen ook een belangrijke bijdrager aan de klimaatafdruk. Er zijn een aantal factoren die bijdragen aan de klimaatafdruk van bananen, denk aan het landgebruik, gebruik van pesticiden en dan natuurlijk nog de transport van de producten over de hele wereld. De klimaatafdruk van bananen is daarmee een belangrijk onderwerp van discussie in de landbouw- en milieusector geworden. Een geliefd stukje fruit, met een aanzienlijke milieu impact dus. Hoe zit dat precies?
Bananen vereisen veel energie
Dat zit zo: de productie van bananen is erg energie-intensief. Door de groeiende vraag naar bananen breiden de bananenplantages steeds uit naar nieuwe gebieden. De banaan groeit optimaal in tropische gebieden met hoge temperaturen en vochtigheid. Maar door deze milieuomstandigheden is ook het gebruik van koel- en ventilatiesystemen en andere energie-intensieve technologieën noodzakelijk. Ook wordt er veel kunstmest en pesticiden ingezet om de groei van bananen te bevorderen, in de hoop zo te kunnen blijven voldoen aan de groeiende vraag naar bananen, die immers over de hele wereld worden gegeten. Ook de productie van kunstmest en pesticiden kost veel energie en veroorzaakt de uitstoot van sterke broeikasgassen.
Steeds meer bos gekapt voor bananenplantages
Nog even terug naar de bananenplantages. Zoals we net al kort schreven, worden de plantages voortdurend uitgebreid door de groeiende vraag naar bananen. Ook hier ontstaat een groot probleem. Door het constant uitbreiden van de plantages ontstaat er als gevolg ontbossing en bodemerosie. De aanleg van bananenplantages vereist vaak de kap van tropische regenwouden en andere natuurlijke habitats. Zo blijkt uit cijfers uit 2020 dat inmiddels bijna de helft van al het bos in Costa Rica is gekapt om ruimte te maken voor landbouw, waaronder dus vele bananenplantages. Dit leidt op zijn beurt weer tot een verlies van biodiversiteit en een afname van de hoeveelheid koolstof die in bossen wordt opgeslagen. Bovendien, zonder de wortels van bomen en andere vegetatie ontstaat er weer sneller erosie. Een vicieuze cirkel dus.
Een banaan is twee weken onderweg naar Nederland
En dan, helemaal aan het eind van de bananenketen vindt nog de transport plaats. De transport van bananen over grote afstanden – namelijk over de hele wereld – levert ook een grote bijdrage leveren aan de uitstoot van broeikasgassen. Bananen zijn vaak afkomstig uit tropische landen en moeten vaak over grote afstanden worden getransporteerd voordat ze bij de consument terecht komen. Dit transport is dan ook afhankelijk van vervoersmethoden zoals vrachtwagens, schepen en vliegtuigen, die bijdragen aan de uitstoot van broeikasgassen. Wist je bijvoorbeeld dat bananen wel twee weken onderweg zijn voordat ze aankomen in Nederland?
Totale klimaatafdruk van 1 banaan
Voor 1 banaan van 150 gram wordt 113.5 g CO2eq uitgestoten, 12.6 liter water gebruikt en 0.06 m2 land gebruikt, aldus FootPrint.nl. Dat staat gelijk aan 1.1 km autorijden of 1.1 minuten langer douchen. Door je dagelijkse banaan eens te vervangen met een appel, kan je 42 procent CO2 uitstoot besparen. Ga je voor een kiwi? Dan bespaar je 49 procent.
Wil je meer lezen over duurzame keuzes? Lees dan Fabel of feit: soja ongezond?