Afgelopen april had Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) het al aangekondigd en nu was het dan zover: Varkenshouders konden zich eindelijk officieel aanmelden voor de zogeheten ‘Subsidieregeling Sanering Varkenshouderij’ (SRV). Door middel van deze regeling kunnen boeren hun varkensrechten aan de overheid verkopen om hun stallen te saneren en een andere weg in te slaan. Het blijkt een gigantische hit: wel 503 boeren hebben aangegeven de stopsubsidie te willen ontvangen. Dit is ruim 13% van alle varkenshouders in Nederland, en 200 meer dan van te voren werd verwacht. Als er genoeg budget kan worden vrijgemaakt om al deze boeren van een subsidie te voorzien, verkleint Nederland haar veestapel met 1,6 miljoen varkens. Dat betekent minder stank, maar ook significant minder dierenleed, fijn- en stikstof.
Nederland Varkensland
Volgens dit filmpje van RTL Nieuws is Nederland één van de grootste varkenshouders ter wereld. In Europa heeft alleen Denemarken meer varkens, namelijk 298 per vierkante kilometer: dat zijn er twee meer dan in Nederland. Alhoewel de gemiddelde Nederlander ook aardig wat varkensvlees naar binnen werkt (ruim 17 kg per jaar) exporteren 2,5 keer zo veel als dat naar het buitenland, voornamelijk Italië en Duitsland. Hiervoor worden er jaarlijks meer dan 15 miljoen varkens in Nederland geslacht, en ruim 9 miljoen geëxporteerd. Om zoveel varkens te kunnen houden, leven ze vaak maar erg kort en dicht op elkaar in kleine hokken, waarbij ze alleen tijdens het transport naar de slachthuizen het daglicht zien.
Het houden van al deze varkens in Nederland gaat dus niet bepaald over rozen, en dat blijkt ook uit de impact die varkens op deze boerderijen hebben op hun omgeving. De varkens in Nederland produceren zo’n 925.000 kg fijnstof, wat grotendeels in de natuur en in de lucht terechtkomt. Dit geldt ook voor de fosfaat en stikstof die er geproduceerd wordt. Alhoewel de motivatie van het kabinet vooral de stankoverlast in het zuiden en oosten van het land betreft, gaat de overlast van de varkensboerderijen dus veel verder dan dat. De subsidie en de enthousiaste reactie van de boeren zijn op het gebied van dierenleed en duurzaamheid daarom ook erg goed nieuws. Als alle 503 varkenshouders de subsidie kunnen krijgen, kan de stikstofreductie volgens oplopen tot wel 3,5 kiloton. Die zijn natuurlijk van harte welkom in de huidige stikstofcrisis!
De eersten van velen
Voor het zover is, is het echter wel van belang dat de overheid meer budget gaat vrijmaken voor de subsidie. Het budget was eerder, naar aanleiding van de Urgenda zaak, al met 60 miljoen opgehoogd tot een totaal van 180 miljoen euro. Het ministerie kan niet inschatten hoeveel extra er nu nog nodig is, maar RTL schat een extra 120 miljoen. Of die vrij gaat komen is nog een vraagteken. Het Eindhovens Dagblad uit zorgen over misbruik van de subsidie om een verhuizing van de varkensboerderij naar het buitenland te subsidiëren, en CDA-kamerlid Jaco Geurts uit zorgen over de economische consequenties van het verdwijnen van zoveel boerderijen.
Of het extra geld nou vrijkomt of niet, de SRV blijft een groot succes. In de nabije toekomst zullen er hoe dan ook zo’n 300, en hopelijk 500, varkensbedrijven in Nederland verdwijnen. Minister Schouten wijdt het succes van de regeling vooral toe aan het vrijwillige karakter, waarbij boeren zelf de keuze kunnen maken zich uit te kopen. Volgens de Varkensstudie die de Rabobank in 2018 heeft uitgevoerd is de SRV een begin van een trend waarbij een toenemend aantal varkensboerderijen haar deuren sluit. Volgens dit onderzoek zal het totale aantal varkenshouders in 2030 gedaald zijn van zo’n 3500 naar amper duizend. De grootste afname zal binnen nu en de komende vijf jaar plaatsvinden.