Ook op Centraal Groenland zijn nu de gevolgen te zien van de opwarming. Het decennium tussen 2001-2011, het laatste gemeten decennium, was het warmste ooit.
Groenland van weleer was ooit bos
Reconstructies van de temperatuur in Groenland van de afgelopen 1000 jaar, aan de hand van ijsmonsters, laten zien dat de opwarming nu in het centrum en noorden van Groenland behoorlijk sterk is. Het meest recente onderzochte decennium, de jaren 2001-2011, was het warmste decennium in de laatste 1000 jaar, en de regio is nu 1,5 graad warmer dan gedurende de 20e eeuw.
Centraal Groenland kennen wij vooral als een onafzienbare ijsvlakte. En zo zag Groenland er ook uit gedurende het pleistoceen en onze tijd, het holoceen. Maar er is ooit een tijd geweest dat Groenland bedekt was met bossen, weten wij uit de vondsten van fossielen. En als de klimaatsverandering doorzet, kan deze tijd weer aanbreken. De kans daarop is groot. Dat het klimaat nu ernstig is verstoord, blijkt uit onderzoek aan het afgezette ijs.
Groenlandse ijskolom als tijdmachine
De Groenlandse ijskap wordt, net als op Antarctica, voortdurend aangevuld door sneeuwbuien. In de vorm van gletsjers kruipt het ijs langzamerhand naar de kust. Er vormden zich daarom per jaar sneeuwlaagjes, die samen worden geperst tot korrelsneeuw (firn) en uiteindelijk pakijs. Als je een diep gat in het ijs boort, en daaruit een lange ijsstaaf naar boven haalt, heb je een soort archief van de duizenden jaren dat dit proces plaats heeft gevonden.
Zo weten we bijvoorbeeld dat de oude Romeinen als bezetenen lood hebben geproduceerd, omdat in ijsmonsters uit de Romeinse tijd veel lood is aangetroffen. Ook dingen als vulkaanuitbarstingen, grote branden en zware meteoorinslagen kan je zo vaststellen.
Hoe meer zware zuurstof-18 in het ijs, hoe hoger de temperatuur
Maar je kan niet alleen zien wat voor stoffen er in de lucht hebben gezeten, maar ook hoe warm het is geweest. Afhankelijk van de temperatuur, verandert namelijk de verhouding tussen verschillende zuurstofisotopen. Hoe hoger de temperatuur, hoe vaker watermoleculen met de zware zuurstofisotoop O-18 (met twee extra neutronen in de atoomkern) voorkomen. Want ook watermoleculen met dit “zware” zuurstofatoom kunnen dan verdampen.
Bij lage temperaturen komt juist ijs met de normale zuurstofisotoop zuurstof-16 relatief vaker voor. Door in elk laagje ijs te meten hoeveel zuurstof-16 en hoeveel zuurstof-18 er voorkomt, kunnen wetenschappers redelijk nauwkeurig achterhalen wat ongeveer de temperatuur is geweest in een bepaald jaar. Het ijs uit de laatste 10 jaar blijkt erg rijk te zijn aan zuurstof-18, rijker dan welk ander ijsmonster uit de ijskolom ook, waardoor we weten dat het abnormaal warm is geweest.
Omdat de Groenlandse ijskap in Centraal Groenland zo hoog is, meerdere kilometers hoog, geeft dit een uniek kijkje in de atmosferische condities hoog in de atmosfeer.
Grote gevolgen als Groenland smelt
Als deze enorme hoeveelheid ijs smelt, komt er 3 miljoen kubieke kilometer water in de oceaan terecht. Deze hoeveelheid water alleen al is genoeg om Nederland 70 km onder water te zetten, of de zeespiegel wereldwijd 7 meter te laten stijgen. Het is dus niet alleen van wetenschappelijk belang om onderzoek te doen naar wat het met het Groenlandse ijs gebeurt. Het is ook voor onze toekomst heel erg belangrijk. Zeker voor ons als bewoners van een laaggelegen land.
Bron
Hörhold, M., Münch, T., Weißbach S., Kipfstuhl S., Freitag J., Sasgen I., Lohmann G., Vinther B., T. Laepple. Modern temperatures in central-north Greenland warmest in past millennium. Nature, 2023 DOI: 10.1038/s41586-022-05517-z