Klimaatverandering, natuurbehoud en milieuvervuiling. Het zijn onderwerpen waar steeds meer mensen in Nederland zich mee bezighouden. Op veel plekken ter wereld worden de gevolgen van de uitputting van onze planeet al gevoeld. Hoe lang blijft onze aarde nog leefbaar? En wat staat ons te wachten als grondstoffen opraken of als we de opwarming van de aarde niet kunnen beperken tot die kritische 2 graden Celsius? Steeds meer kunstenaars houden zich bezig met deze vragen. Zij wisten hun zorgen te vertalen in nieuwe werken. In deze kunstexpositie over klimaatverandering, Tenminste Houdbaar Tot, worden de verschillende manieren waarop kunstenaars vanaf de zeventiende eeuw tot nu de natuur verbeelden duidelijk.
Klimaat (on)rechtvaardigheid
Vanaf de ronde zaal aan de rechterkant van het museum stappen we de tentoonstelling Tenminste Houdbaar Tot binnen. We worden direct getrakteerd op een indrukwekkende installatie bestaande uit een goudgeel gordijn dat midden in de zaal hangt. Het werk is gemaakt door de Ghanese kunstenaar Serge Attukwei Clottey door stukjes gerecycled plastic aan elkaar te rijgen. Op het eerste gezicht ziet het kunstwerk er feestelijk uit, maar werkelijk raakt het complexe hedendaagse problemen als waterschaarste en milieuvervuiling. De stukjes plastic zijn afkomstig van jerrycans die gebruikt werden om kookolie vanuit het Verenigd Koninkrijk naar Ghana te vervoeren. Later werden de jerrycans gebruikt door inwoners van Ghana om te vullen met drinkwater. Inmiddels overstijgt het aantal jerrycans de beschikbare hoeveelheid water in het land.
In de zaal is een geluidsinstallatie geplaatst waarop een spoken-word wordt afgespeeld over klimaat onrechtvaardigheid. Een tekst op de muur geeft ons toelichting: “Personen en landen die het meest lijden onder klimaatverandering, hebben er vaak het minst aan bijgedragen. Om klimaatproblemen op te lossen, moet ook de ongelijke verdelen van macht en geld worden aangepakt.”
Onze kijk op klimaat, van vroeger tot nu
De kunstexpositie over klimaatverandering wordt vervolgd met een blik op het verleden. De uitgestippelde route laat ons kennismaken met een paar oude werken die de relatie aantonen tussen mensen en hun natuurlijke omgeving. Met werken die dateren uit de zeventiende eeuw, zien we een belangrijk contrast met nu. Het Hollandse landschap was in de zeventiende de eeuw een zeer geliefd onderwerp. De natuur werd ervaren als “bezield”. We zien valleien, vlaktes, bomen, rivieren en bossen, de meeste afkomstig uit omgeving Arnhem. Gaandeweg zien we in de kunstwerken een uitbreiding van de agrarische sector, de bossen maken plaats voor boerderijen, dieren krijgen een steeds prominentere rol in de maatschappij. Niet als gezelschap, maar in gevangenschap, als handelsmiddel of als ‘trofee’. In een stilleven zien we een dood hert op de grond liggen met een geweer er naast. Ergens anders een luxe eettafel vol vlees.
Kunstexpositie over klimaatverandering
In de laatste vleugel komen we terecht in het heden. Zo zien we bijvoorbeeld werken over het verlies aan biodiversiteit, huidige landschappen die getroffen zijn door klimaatverandering en beeldende kunst gemaakt van plastic afkomstig uit de ‘plastic soup’. Sommige werken verbeelden een duurzame toekomst. Andere schetsen een dystopisch beeld. Extra bijzonder is hoe kunst en natuur daadwerkelijk in elkaar overgaan aan deze zijde van het museum. De vleugel zweeft deels boven de grond als een “cliffhanger”, zo zegt het museum. De hoge ramen gunnen ons een royaal uitzicht over de omgeving en de stuwwal langs de Nederrijn. Het werk ‘audement’ in deze zaal is een geluidsexpositie, tevens speciaal gemaakt voor deze tentoonstelling, die je naar de omgeving laat luisteren vanuit het perspectief van de planten en dieren die zich vlak naast je bevinden, maar vaak onopgemerkt gaan.
Tenminste houdbaar tot
De kunstexpositie over klimaatverandering is sinds 13 mei en tot 29 januari 2023 te bekijken in Museum Arnhem. Het merendeel van de 200 getoonde kunstwerken komt uit de collectie van Museum Arnhem. Studenten betalen slechts 5 euro voor een toegangsticket. Volwassen betalen 15 euro.
Wil je meer lezen over kunst in klimaat? Lees dan dit artikel over hoe een kunstenaar een duurzaam alternatief voor vuurwerk creëerde.