Tata Steel, het van oorsprong Nederlandse staalproductie bedrijf, staat al jaren onder vuur vanwege de immense uitstoot die het bedrijf produceert. Inwoners van de omgeving Ijmuiden – waar de fabriek gelegen ligt – klagen al jaren over de vervuilde lucht en er gingen zelfs geruchten dat de gezondheid van inwoners uit de stad drastisch lager zou zijn dan elders in Nederland. Het RIVM voerde een grootschalig brononderzoek uit en het EZK ging in discussie om de CO2-reductie regeling voor Tata Steel aan te passen. Om extra bewustwording te creëren rondom het onderwerp maakte kunstenares Tinkebell een reeks kunstwerken, gemaakt van uitstoot Tata Steel.
Grootschalig onderzoek
Het is begin januari 2022 en na lang wachten is het onderzoek eindelijk afgerond. Inwoners van de IJmond (Gemeente Velsen, Beverwijk en Heemskerk) maakte zich al jaren zorgen over de stoffen die ze inademen en over de stofdeeltjes die ze in hun omgeving zien liggen. Eindelijk haalde ze middels het onderzoek van het RIVM hun gelijk: het onderzoek toont aan dat onder meer kinderen in de IJmond onveilige hoeveelheden lood en PAK’s (schadelijke stoffen) binnenkrijgen. Uit het rapport blijkt bovendien dat de kans dat mensen uit IJmond te maken krijgen met kanker groter is dan in de rest van Nederland. Ook kampen inwoners van de regio vaker met verschillende gezondheidsklachten, in bijzonder luchtwegproblemen. Evenals een gevolg van het inademen van vervuilde lucht of het binnenkrijgen giftige deeltjes via de huid of mond en dat allemaal door de uitstoot van Tata Steel.
Uitstoot Tata Steel: Waar ging het mis?
Tata Steel vestigde in 1918 in IJmuiden als Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken. In 2007 werd het bedrijf overgenomen door een Indisch staalbedrijf. Inmiddels heeft het bedrijf een productiecapaciteit van ongeveer 28,5 miljoen ton staal en 65.000 werknemers in dienst. De grootste Europese vestiging is die in Nederland, met een capaciteit van iets meer dan zeven miljoen ton staal op jaarbasis. Tijdens die productie komt door het verbranden van kolen veel CO2 vrij in de lucht. Dat maakt Tata Steel de grootste CO2-uitstoter van Nederland. Daarnaast zweven er allerlei giftige stoffen in de lucht. Deze komen terecht in de directe omgeving. Zo werden ze bijvoorbeeld teruggevonden in speeltuintjes of op terrassen. Wanneer kinderen daar spelen en vervolgens hun vingers in hun mond doen, krijgen ze de stoffen binnen.
Kunst van uitstoot
Een uitdagend onderwerp voor kunstenares Tinkebell, die bekend staat om haar maatschappelijk geëngageerde kunst. In het bijzonder maakt ze vaak provocerende kunstwerken over dierenwelzijn. In een interview met de Volkskrant neemt Tinkebell ons mee in haar kunstwerken over Tata Steel, waar ze aan begon nadat ze werd benaderd door Frisse Wind. Een organisatie uit omgeving IJmond die een rechtszaak startte tegen de uitstoot van Tata Steel.
Het inspireerde haar om het grof- en fijnstof dat de Tata Steel-fabrieken in IJmuiden uitstoten als materiaal te gebruiken voor haar kunst. “Ik haalde een magneetje door het zand en er kleefde meteen een grote prop zwart stof aan. Ik wist meteen dat ik daar iets mee wilde doen.” Aldus Tinkebell aan Volkskrant. In de video hieronder, genaamd ‘Groetjes uit Wijk aan Zee’, laat Tinkebell dat zien.
En het eindresultaat? Een prachtige tentoonstelling genaamd Flora Tata Metallica. Waarin verschillende plantensoorten die (horen te) groeien in omgeving IJmuiden worden afgebeeld met het Tata-stof. Het werk ‘Flora Tata Metallica’ is van 14 mei tot 18 juni 2022 te zien in Torch Gallery, Amsterdam.
Meer lezen over kunst en duurzaamheid? Lees dan Nieuw in Museum Arnhem: kunstexpositie over klimaatverandering