De covid-19 uitbraak heeft ons leven drastisch op de kop gezet. Onlosmakelijk onderdeel van het leven onder deze epidemie is het dragen van mondkapjes.
Deze mondkapjes hebben ook vaak schadelijke gevolgen op het milieu. Zo zijn er talloze gevallen van vogels die verstrikt raakten in touwtjes waar deze maskers mee aan de oren zijn bevestigd. Ook dragen deze maskers bij aan de steeds toenemende hoeveelheid plastic zwerfvuil. Oftewel een mondkapje duurzaam maken is een belangrijk actueel onderdeel.
Hergebruiken in principe alleen mogelijk met matig beschermende mondkapjes
Als je ecologisch bewust bent, dan wil je natuurlijk niet meewerken aan de wegwerpindustrie. Gelukkig zijn er ook milieuvriendelijke alternatieven voor de vele wegwerp mondmaskers. Althans de standaard wegwerp mondmaskers, die verplicht zijn om in het OV gedragen te worden. Dit mondkapje van stof biedt maar een beperkte bescherming.
Voor een echt goede bescherming (meer dan 95% van de virusdeeltjes tegengehouden) heb je KN95, N95, FFP2 of hoger mondmasker nodig, die slechts één keer gebruikt kunnen worden. Ook zijn de materialen van deze mondkapjes meestal niet herbruikbaar en dus niet duurzaam. Maar dat is niet het hele verhaal. Aan het einde van het artikel zullen we ingaan op methodes hoe je deze mondmaskers in bepaalde gevallen tóch kan steriliseren.
Voor de eerste duurzame mondkapjes in deze lijst geldt dat je de mondkapjes wasbaar na gebruik op minimaal 60° moet wassen, om de virusdeeltjes te doden. Ook dan moet je bedenken dat de bescherming die ze bieden slechts beperkt is.
PUUR.SHOP Biologisch Mondkapje – Duurzaam – 3 x Maat L – Grey Hemp Stripes – Wasbaar bio katoen met hennep
De PUUR.SHOP Biologische mondkapjes (€25 per 3) zijn in Nederland in een professioneel atelier vervaardigd van biokatoen en hennepvezel. Deze duurzame mondkapjes zijn herbruikbaar, waardoor ze minder belasting voor het milieu vormen.
Ze bieden, zoals alle niet-gecertificeerde mondkapjes, slechts een beperkte bescherming tegen grotere aerosolen en uitademing van virusdeeltjes. Het zijn dus, zoals voor alle herbruikbare mondkapjes geldt, zeer zeker geen medische kwaliteit mondkapjes.
In principe voldoe je met dit duurzame mondkapje aan de overheid regels wat betreft het dragen van mondkapjes in het openbaar vervoer en in de winkel. Dit mondkapje is duurzaam en biedt dezelfde bescherming als de goedkope wegwerpmondkapjes. Het is geen FFP2 of (K)N95 mondkapje. Wel positief aan deze wasbare mondkapjes is dat ze er mooi uitzien en gewassen kunnen worden. Je bestelt de mondkapjes van katoen en wasbaar design op bol.com.
Tiny Miracles Rembrandt mondkapje – Duurzaam – Wasbaar – Herbruikbaar – 2-laags Katoen – Ademend – Print
De Tiny Miracles Rembrandt Mondkapje Stof in set van 2 (€11,95 per 2) is in samenwerking met het Rijksmuseum In Amsterdam ontwikkeld. Deze 100% katoenen mondkapjes worden in India in elkaar gezet door de community’s van Tiny Miracles. Niet alleen zijn deze mondkapjes van duurzaam katoen en kunnen ze ook worden hergebruikt, Ze dragen dus ook dankzij de werkgelegenheid voor armere mensen in India bij aan een betere wereld.
Ook deze mondkapjes zijn niet FFP2, KN95 of soortgelijk gecertificeerd, maar beschermen net als goedkopere wegwerpmondmaskers wel enigzins tegen het inademen of uitademen van virusdeeltjes. Daarnaast is deze variant dankzij het mooie design een goed alternatief voor een mondkapje zwart wasbaar.
Retulp Remask Comfort – Mondmasker – Mondkapje wasbaar – Set van 3 – Herbruikbaar mondkapje – Katoen
Retulp ontwikkelde het Remask Comfort – Mondmasker (€29 per 3), gemaakt van katoen en Oeco-Tex als antwoord op het enorme milieuprobleem dat wegwerp mondmaskers aan het opleveren zijn. Dit mondkapje is zwart en wasbaar. Overal ter wereld duiken mondkapjes en mondmaskers op waarin dieren verstrikt raken en die nauwelijks afbreekbaar zijn. Met deze herbruikbare mondkapjes wordt er een einde gemaakt aan het vele zwerfafval door mondkapjes. Als je deze goede mondkapjes wasbaar op 60° wast, schakel je hiermee het virus op de mondkapjes uit. Wel beschermen deze mondkapjes natuurlijk maar beperkt tegen het virus.
Van elk mondkapje dat verkocht wordt, doneert Retulp een deel aan Club Kakatua om plastics uit de oceanen te halen.
Hergebruik van N95 / KN95 / FFP2 maskers – Een beter alternatief voor wasbaar mondkapje met filter?
Een veel betere bescherming bieden N95 / KN95 / FFP2 maskers. Het RIVM heeft toen er nog een groot tekort was aan maskers, onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om deze mondkapjes duurzaam te hergebruiken. Het bleek dat het mogelijk was met behulp van een behandeling met gasvormig waterstofperoxide mondmaskers twee keer te hergebruiken.
Volgens onderzoeker N. Kalpoe van de Technische Universiteit Delft bleek het mogelijk om deze maskers vijf keer te steriliseren met stoom van 121°, voordat zij hun filterende vermogen verloren.
In theorie is deze waarde met een snelkookpan te bereiken. Om dit energetisch gezien de moeite waard te maken moeten er dan wel meerdere maskers tegelijk worden verhit. De vraag is of je dat als particulier snel zal doen. Je zal toch snel enkele tientallen maskers tegelijk moeten verhitten om dit interessant te maken.
Verhitting in de magnetron bleek het masker te beschadigen dus was als methode niet erg geschikt. Het gebruiken van UVC -straling is dat wel, hiermee zou je dus in principe als particulier FFP2 maskers kunnen steriliseren. Zo maak je je eigen mondkapje duurzaam.
Philips UV-C Desinfecterende Box – voor voorwerpen
De Philips UV-C desinfecterende box (€130) maakt gebruik van UV-C straling van 253.7 nm om oppervlaktes te zuiveren van bacteriën en virussen. Ook tegen het SARS-CoV-2 virus dat covid-19 veroorzaakt is UV-C licht actief. Het voorwerp gedurende enkele tientallen seconden blootstellen aan UV-C licht maakt het virus niet meer aantoonbaar op het testoppervlak. Niet alleen virussen ook bacteriën en andere microben worden vernietigd door deze desinfecterende box.
De box heeft een grootte van 30 × 30 × 30 cm.
Let wel, dit werkt alleen tegen bacteriën en virussen die zich op oppervlaktes bevinden. Je kan UV-C straling in zekere zin vergelijken met licht, wat betekent dat het niet diep in voorwerpen kan binnendringen. Maar een technisch vergelijkbaar apparaat, de UV Smart D25, met vermoedelijk veel sterkere UV-lampen, wordt wel binnen ziekenhuizen met succes gebruikt om mondkapjes mee te steriliseren. Het is hiermee aannemelijk dat dat met de UV-C desinfecterende box ook prima kan, zij het met een aanzienlijke langere belichtingsduur. De standaard belichtingsduur van 10 minuten lijkt hiervoor geschikt.
De fabrikant Philips raadt officieel af om mondkapjes en andere medische apparatuur in dit apparaat te steriliseren. Dit waarschijnlijk om aansprakelijkheidsredenen. Doe dit dus op eigen risico. Al zou ik persoonlijk het risico nemen, althans: met een wasbaar mondkapje met filter zoals de FFP2/KN95/N95.
Conclusie
Het coronavirus is niet alleen voor ons mensen vervelend, maar het betekent ook een enorme belasting van het milieu, door de vele wegwerpmondkapjes die nu in omloop zijn.
Ben je tevreden met de bescherming van de standaard wasbare mondkapje, kies dan voor een herbruikbaar, milieuvriendelijk alternatief, zoals de duurzame mondkapjes kopen van PUUR.SHOP, Tiny Miracles of Retulp Remask. Een wasbaar mondkapje kopen zoals deze is in de meeste omstandigheden een goed alternatief. De wasbare mondkapjes met filter bieden nog een extra laagje bescherming.
Wil je een betere bescherming dan die van een mondkapje in stof en wasbaar, dan moet je kiezen voor FFP2, N95 of KN95 mondkapjes. Officieel zijn deze voor eenmalig gebruik. In de praktijk is het mogelijk, zo wees onderzoek van de universiteit Delft uit, om deze onder meer met UV-straling en met een autoclaaf te steriliseren waardoor ze tot vijf keer weer opnieuw gebruikt kunnen worden.
Hiervoor gebruikten ze het medische apparaat UV-Smart Box D25 van de gelijknamige Nederlandse start-up (€3000).
In principe is dit apparaat qua werking identiek aan de consumenteneditie van Philips van rond de € 130. Gebruik je mondkapjes zeer intensief, en zijn er ook andere dingen die je graag wil desinfecteren, dan kan je zeker overwegen het Philips apparaat te kopen. De zwakkere UV-lampen in de Philips betekenen wel dat je waarschijnlijk in tien minuten (en niet in slechts 19 seconden, zoals de UV-Smart Box D25 kan) de maskers moet desinfecteren. Of deze behandeling met het Philips consumentenapparaat werkt, is nog niet wetenschappelijk getest. Al is het, gezien het identieke werkingsmechanisme, aannemelijk.