Kunnen we een einde maken aan de vicieuze cirkel van economische verwoesting? Ja, is het antwoord. Als we leren circulair te denken, kunnen we een circulaire economie optuigen. Een duurzamer samenleving waarin een einde komt aan de roofbouw op planeet, mensen en winsten.
Aarde overleefde al veel kosmische rampen, maar steeds tegen een hoge prijs
Onze aarde is een groot uitgevallen ruimteschip. Al 4,55 miljard jaar lang maakt onze planeet zijn tocht rond de zon. Diverse kosmische rampen hebben onze planeet geteisterd. Zo was er een groot bombardement, rond de 3,8 miljard jaar geleden, waarbij enorme brokstukken op de planeet insloegen en de kratons, de kernen van continenten, ontstonden.
De zuurstofcatastrofe van 2,3 miljard jaar gelden, die uiteindelijk een zegening bleek te zijn. Want dankzij de zuurstof, kunnen complexe levensvormen als wij mensen overleven. En natuurlijk de inslag van de asteroïde in Yucatán, Mexico, die het einde van de dino’s betekende. Elke keer krabbelde de aarde, en het leven, weer overeind.
De dreigende klimaatramp
Nu dreigt weer een nieuwe uitstervingsgolf. De reden is dat de meest succesvolle soort op aarde, de mens, niet circulair denkt. We zijn te slim om ons door de natuurlijke mechanismen van de natuur in toom te laten houden. Dreigt er een hongersnood? We vinden een graansoort uit waarvan niet 40%, maar 60% van de plant gegeten kan worden. Ziekten dan? We zetten tegenwoordig zelfs kunstmatige intelligentie in om nieuwe antibiotica te ontwikkelen. Kortom: De enigen die de aarde kunnen redden zijn wij, de mensen.
Doen we dat niet, dan zal het ecosysteem terugkeren tot een armzalige woestenij. En hiermee ons voortbestaan eindigen. En de kansen dat er weer een andere intelligente, hopelijk wijzere, soort ontstaat, zullen flink afnemen. Want we bevinden ons in feite al in het laatste miljard jaar dat de aarde nog bewoonbaar is, voor de zon ons droog gaat koken. Als we de aarde verpesten, zit de kans er in dat het aardse ecosysteem er niet in zal slagen zich uit te breiden tot de rest van het heelal, voor het broeikaseffect op hol slaat en de aarde erger dan Venus wordt.
Meer lezen over de uitstervingsgolf? Lees dan het boek over de onbewoonbare aarde.
Circulair denken om de aarde te redden
We moeten dus onze manier van denken veranderen. Bij alles wat we doen, moeten we ons realiseren dat wat we doen, gevolgen heeft. En zo handelen dat we, zoals een boeddhistische wijsheid leert, net zoveel sporen achterlaten als een vogel in de lucht.
Wegwerpverpakkingen, bijvoorbeeld, zijn letterlijk verwerpelijk. Vaak is de energie-inhoud van de wegwerpverpakking groter dan die van het complete product. Maar ook fossiele brandstoffen. Op dit moment eten we de aarde langzaam op. Daar moeten we mee stoppen. Direct.
Het is ook niet nodig. Om te beginnen, omdat atomen onvernietigbaar zijn. In plaats van atomen weg te gooien, moeten we ze hergebruiken. Atomen slijten namelijk niet.
Eeuwige atomen
Atomen zijn (op radioactieve atomen na) onvernietigbaar en eeuwigdurend. De ijzeratomen in je lichaam zijn dezelfde ijzeratomen die miljarden jaren geleden in een ontploffende ster werden gevormd. Schaarste is hiermee een illusie. Grondstoffen raken niet op. Ze worden alleen moeilijker te winnen. En steeds makkelijker om te winnen uit ons afval. Vuilnisbelten worden de mijnen van de toekomst. Rijk worden door circulair te denken en te doen.
Circulair denken: Duurzame energie
Daar is natuurlijk wel veel energie voor nodig. Maar goed nieuws, die energie is er. Per tien vierkante meter Sahara komt er meer zonne-energie per dag naar beneden dan de gemiddelde aardbewoner gebruikt: 58 kWh per dag per persoon (uiteraard moet je dan een 100% efficiënt zonnepaneel hebben).
Tien vierkante meter is ongeveer de ruimte die één enkele personenauto in beslag neemt. Zijn we gul, en gunnen we elke aardbewoner het tienvoudige, ongeveer wat een miljonair verbruikt, en nemen we 20% efficiëntie aan, dan zitten we nog steeds op 500 vierkante meter. De oppervlakte van een groot huis met tuin. Zelfs dan is er in de Sahara ruim plaats.
Een straatarm land als het Sahel-land Niger, met rond 1,3 miljoen vierkante kilometer oppervlakte, zou als het noordelijke woestijndeel helemaal met zonnepanelen wordt bekleed, de hele wereld met gemak van energie kunnen voorzien. Iedereen op aarde miljonair qua energieverbruik, dankzij dit armste land ter wereld. En tegelijkertijd is de aarde beter af dan nu.
Armoede, een misdaad tegen de mensheid
Een droom? Misschien. Maar wel een droom met veel kans van slagen. Als we er voor kiezen. Armoede is een misdaad tegen de menselijkheid. Wij moeten onze medemensen bevrijden uit deze wrede gevangenis door alle technische middelen die we hebben hiervoor in te zetten.
Meer lezen over circulair denken? Bekijk dan ook onze artikelen over Week van de Circulaire Economie: hoe staat het ervoor?