De Chinese kruiwagen is de reden, waardoor het Chinese wegennet niet in elkaar stortte na de val van het Chinese keizerrijk, wat in de lange geschiedenis van China nogal vaak gebeurde. Wat is het geheim van de opmerkelijke Chinese kruiwagen?
Chinese kruiwagen maakte handel mogelijk
2000 jaar geleden was er al een verenigd Europa. Dat heette toen alleen anders, het Romeinse Rijk. Het Romeinse Rijk kenmerkte zich door de goede wegen. De Romeinse weg was een begrip. Sommige Romeinse wegen, zoals de via Appia, kan je nu nog steeds bekijken. Maar deze wegen hadden wel een nadeel. Ze waren namelijk erg breed, en daardoor kostte het veel werk om ze te onderhouden. De Chinese wegen waren vaak niet meer dan paadjes. Het is natuurlijk veel makkelijker om een klein paadje van misschien een halve meter breedte te onderhouden, dan een brede Romeinse weg van 6 m. Toch werden over deze smalle paden enorme hoeveelheden vracht vervoerd. Hoe, zal je afvragen? Dankzij een opmerkelijke, in Europa niet echt bekende uitvinding, de Chinese kruiwagen.
Chinese kruiwagen opmerkelijk slim
Op het eerste gezicht lijkt de Chinese kruiwagen erg onhandig. Het is in feite een plank met een groot wiel erin, van meer dan een meter diameter. Precies in het midden. Dat wiel zit natuurlijk behoorlijk in de weg, als jij de kruiwagen vol wil laden. Een dom ontwerp, zo lijkt het. Maar schijn bedriegt. In werkelijkheid is dit ontwerp heel slim, en zorgt het ervoor dat je met een minimale hoeveelheid kracht enorme hoeveelheden vracht kan vervoeren. De reden daarvoor is natuurkundig. Als je altijd op dezelfde hoogte boven de grond blijft, verricht je geen arbeid. De Chinese kruiwagen is precies zo ingericht dat je vracht precies balanceert. Zo kan je 3-6 maal zoveel vracht vervoeren als met een Europese kruiwagen.
In Europa en het Midden-Oosten losten we dit probleem op door menselijke dragers, die 25-40 kg kunnen dragen. Of door gebruik te maken van lastdieren, zoals paarden, ezels en kamelen. Natuurlijk moesten deze dieren eten. Voor een paard had je al gauw een halve hectare land nodig. En ook een dier kan niet zoveel dragen, denk dan aan 50-150 kg voor een paard. Verder heb je een mens nodig, die de dieren verzorgt en geleidt. En wat als het paard of de ezel er een dagje geen zin in heeft? Dan heb je natuurlijk een probleem.
Dankzij de Chinese kruiwagen kan een man het werk doen van een paard of drie ezels, met een vracht tot 150 kg. Deze uitvinding was zo waardevol dat hij in het begin angstvallig geheim werd gehouden door de uitvinder Zhuge Liang (181–234 AD), die dankzij het veel betere transport zijn tegenstanders versloeg. Toen de uitvinding eenmaal in China algemeen bekend werd, werd hij overal in Oost- Azië overgenomen.
Overgenomen ontwerpen
Helaas is de Chinese kruiwagen niet in Nederland te koop. Maar er bestaan wel apparaten die er een beetje op lijken. Zoals de platenroller. Of de Zwitserse trolley.
Meer lezen over oude innovaties? Bekijk dan ook ons artikel over Uitvinder bouwde per ongeluk een Cove zonnepaneel in 1905
Bron