Naar blijkt, zijn we in de jaren tachtig door het oog van de naald gekropen volgens een groep wetenschappers. Volgens hen heeft het Montreal Protocol, het wereldwijde CFK verbod van 1987, ondanks een heftige lobby van fabrikanten voorkomen dat het CO2-gehalte 50% hoger ligt dan nu het geval is.

CFK’s, zoals dichloordifluormethaan, heten voluit chloor-fluor koolwaterstoffen. Het zijn koolwaterstof moleculen waarbij een of meerdere waterstofatomen zijn vervangen door chloor- en fluoratomen. Komen deze moleculen in de ozonlaag terecht, dan volgt er een kettingreactie, waarbij één CFK molecuul duizenden ozonmoleculen afbreekt voordat de reactie stopt. Ozon is een drie-atomig zuurstofmolecuul, dat gevaarlijke UV-straling absorbeert en zo de aarde beschermt. Tot einde jaren tachtig werden CFK’s massaal in koelkasten ingezet als koelvloeistof. Want juist die eigenschappen die ze zo hardnekkig maakt in het milieu, maakt ze ook chemisch stabiel. En dus aantrekkelijk als koelvloeistof.

CFK verbod

De ramp die ons te wachten stond zonder het Protocol van Montreal

Volgens de studie zou het verdere gebruik van CFK’s in de jaren tachtig, het gat in de ozonlaag sterk hebben vergroot. Als gevolg daarvan, hadden wereldwijd planten veel minder CO2 meer op kunnen nemen. Dit op zijn beurt, had de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer met minstens veertig procent extra laten toenemen.

Maar dat is nog niet alles. CFK’s zijn namelijk ook zelf zeer sterke broeikasgassen. Hadden koelkastfabrikanten hun zin gekregen en was hun lobby geslaagd, dan was puur en alleen door het broeikaseffect van de CFK’s zelf, de temperatuur nog meer gestegen. Met anderhalve graad. Zonder het CFK verbod hadden we te kampen gehad met een wereldwijde temperatuurstijging van 4 graden. Grote gebieden van de tropen waren dan onleefbaar geworden en veel planten in het hooggebergte hadden te lijden gehad onder de intense ultravioletstraling.

CFK verbod: Door het oog van de naald

Het wereldwijde CFK verbod in 1987 had resultaat. De CFK uitstoot daalde drastisch, waardoor de ozonlaag boven het zuidpoolgebied zich weer langzaam kon herstellen. Dit herstel is nu in volle gang en zal waarschijnlijk rond 2050 voltooid zijn. Wat duidelijk maakt, hoe moeizaam en langdurig het herstel van het milieu soms plaatsvindt: het is dan meer dan zestig jaar nadat de wereld eensgezind de CFK’s uitbande. En pas nu, na 2020, is de ozonlaag zich weer aan het herstellen. Dit laat ook zien, dat we in principe als wereld in staat zijn om als het echt nodig is, samen te werken om een groot gevaar af te wenden. Een inspirerende gedachte.

Meer lezen over de natuur? Bekijk dan ook vervuiling: Het onbelichte gevaar van chemicaliën.

Referentie

Paul J. Young et al., The Montreal Protocol protects the terrestrial carbon sink, Nature, 2021