De regenval in het Amazoneregenwoud is enorm hoog. Daardoor spoelen voedingsstoffen snel uit de grond. Toch slaagden de indiaanse boeren erin om door een uitgekiend landbouwsysteem een grond vruchtbaar te houden. Hun geheim: biochar, of zoals het lokaal in Brazilië wordt genoemd: terra preta. Kunnen we hiermee ook de problemen in de Nederlandse landbouw oplossen?
Wat is biochar?
Biochar is in feite verpoederde houtskool. Het is een materiaal met een heel groot inwendig oppervlak. Wat dat betreft lijkt het een beetje op een spons. Daardoor kan biochar grote hoeveelheden water en voedingsstoffen vasthouden. Anders dan bijvoorbeeld rottend organisch materiaal, kan biochar honderden of zelfs duizenden jaren intact in de bodem blijven.
Bacteriën laten biochar met rust. Door de vele holten in biochar, kunnen bacteriën zich vestigen en daarbij het bodemleven gezond houden. Ook houdt biochar veel water vast, waardoor landbouwgrond veel minder vaak beregend hoeft te worden. Er is daardoor ook veel minder uitspoeling van bijvoorbeeld stikstof, waardoor de omgeving minder wordt belast en alle stikstof ten goede komt aan het gewas.
Zuurstofarme verbranding
De boeren in de Amazone ontwikkelden in de loop van duizenden jaren technieken om de vorming van Terra Preta te bevorderen. Door zuurstofarme verbranding verkoolt de organische stof in de bodem, en er ontslaat een fijn koolstofpoeder: de biochar.
Bij de daar populaire slash and burn landbouw gebeurt dit ongeveer om de twintig jaar, waardoor het gehalte aan biochar steeds hoger en hoger wordt. Op die manier houdt de vruchtbaarheid zichzelf in stand. As van vulkaanuitbarstingen en stof dat van de Sahara komt overwaaien, doet de rest.
Opslag van kooldioxide
Omdat de koolstof in de grond blijft zitten, in plaats van dat deze al CO2 vrijkomt, levert dit een bijdrage aan het verminderen van het broeikaseffect. Dus niet alleen los je hiermee een vervelend landbouwprobleem op, zorgt het er ook nog eens voor dat koolstof wordt verwijderd uit de atmosfeer. En daarmee akkers vruchtbaar helpt houden.
Oplossing van het waterprobleem in Nederland
Ook hier in Nederland hebben wij arme zandgronden, vooral op de Veluwe en in het oosten en het zuiden van het land. Deze zandgronden zijn berucht, omdat water snel uitspoelt en daarbij ook waardevolle nutriënten meeneemt. Boeren op deze zandgronden proberen angstvallig om het organische stofgehalte hoog te houden, want dit is het enige wat de grond vruchtbaar houdt.
Het vervelende van organische stof, zoals humus, is dat het langzaam uit elkaar valt. Daarbij verandert de bodem weer in onvruchtbaar zand. Boeren lossen dat vaak op door met turf of met stalmest de organische stof weer aan te vullen. Vooral turf is natuurlijk niet erg duurzaam, de winning van turf bedreigd veengronden. De oplossing van de indianen in de Amazone werkt veel beter.
Biochar maakt biomassa zelfs CO2-negatief
Als boeren op de zandgronden massaal Terra Preta zouden toepassen, zouden we meerdere vliegen in een klap slaan. Ten eerste is er minder uitspoeling van stikstof. De tweede hoeven boeren veel minder te sproeien. Ten derde, veranderen we op deze manier schadelijke uitstoot in een nuttige hulpbron, die de oogst ook nog eens kan helpen verhogen op een duurzame manier.
Een goede bron van deze biochar zouden bijvoorbeeld biomassacentrales zijn. Op dit moment zijn deze CO2-neutraal. Als de houtsnippers en ander organisch materiaal dat in de biomassacentrales worden opgestookt, in plaats van verbrand, gepyrolyseerd wordt, ontstaat biochar en brandbaar gas. Met het brandbare gas kan elektriciteit op worden gewekt, terwijl de biochar kan worden gebruikt in de landbouw, waarbij deze centrales zelfs CO2 negatief worden.