Werkerscoöperaties, bedrijven waarbij werknemers zelf de leiding hebben, zijn vooralsnog vrij zeldzaam. De bezwaren zijn vaak praktisch, want hoe kunnen alle werknemers de baas zijn? In tijden waarin we steeds meer over verduurzaming nadenken, lijkt het concept echter duidelijke voordelen te hebben. Dylan Paauwe, oprichter van de Vrije Markt, gelooft dat de bedrijven belangrijk zijn voor een betere wereld.
Wat zijn werkerscoöperaties precies?
Werkerscoöperaties zijn bedrijven waarbij de werknemers ook zelf de bazen zijn van het bedrijf. Dat betekent geen aandeelhouders die meer macht hebben dan de rest of het honderdvoudige salaris binnenharken. Binnen een werkerscoöperatie worden alle beslissingen democratisch gemaakt én is het doel niet enkel om zo veel mogelijk winst te behalen. Dit soort bedrijven strijden dan ook voor een eerlijkere wereld.
Dylan Paauwe, oprichter van de Vrije Markt, noemt deze werkerscoöperaties liever ‘vrije bedrijven’ en benadrukt de samenwerking tussen alle collega’s. “De medewerkers van een vrij bedrijf [bepalen] samen wat er in dat bedrijf gebeurt.” Hij richtte zijn eigen bedrijf, de Vrije Markt, dan ook op nadat hij zelf keer op keer geconfronteerd werd met het feit dat hij te weinig te zeggen had over zijn eigen werk.
De Vrije Markt
De Vrije Markt werd voor Paauwe een manier om de wereld net ietsje eerlijker en vrijer te maken. “Vrijwel iedereen denkt bij ‘de vrije markt’ en ‘economische vrijheid’ juist aan de dictatoriale bedrijven zoals de meeste nu zijn. Die dan zonder overheidsbemoeienis een zo groot mogelijke winst nastreven voor de bedrijfstop en de aandeelhouders.”
Dylan Paauwe’s eerste dag op de Ten Katemarkt met producten van de Vrije Markt. Foto met dank aan Dylan Paauwe / de Vrije Markt.
Maar Paauwe heeft juist hele andere ideeën over de wereld. “De Vrije Markt is een verkooppunt voor producten van vrije bedrijven en ZZP’ers dat wil bijdragen aan het opbouwen van een vrije en rechtvaardige economie, als essentiële basis voor een betere wereld.” En daarbij staan vooral eerlijkheid, democratie en duurzaamheid hoog in het vaandel.
Meer respect voor milieu en natuur
Vrije bedrijven zijn niet alleen gericht op een democratische samenwerking, maar besteden vaak ook meer aandacht aan het milieu. Dat werknemers van vrije bedrijven meer klimaatbewuste keuzes zouden maken, kan vrij logisch worden verklaard, denkt Paauwe: “[…] al was het maar vanuit het idee: in je eigen achtertuin ga je geen gif dumpen.” Zo is de werknemer doorgaans veel nauwer betrokken bij productieprocessen, en zullen ze bewustere keuzes maken over de producten waarmee ze werken.
Daarnaast hebben vrije bedrijven vaak een extra stukje verantwoording dat ze moeten afleggen. “Naast dat vrije bedrijven intern democratisch zijn, zijn ze ook veel meer afhankelijk van een positieve mening van de gemeenschap er omheen en de samenleving als geheel. Zo hebben ze weinig kapitaal (normaal is dat afkomstig van aandeelhouders), waardoor een vorm van crowdfunding vaak noodzakelijk is”, aldus Paauwe.
Wil je meer weten over bedrijven die met duurzaamheid bezig zijn? Lees dan hier verder.